Chai
Juniperus thurifera
Cupressaceae
Noms en français : Genévrier thurifère, Porte-encens.
Descripcioun :Aquéu chai (noum generi dóu genèbre en mountagno) trachis sus li pendis secarous e cauquié à l'adré d'ùni mountagno. Douno d'èr au mourvèn emé si fueio en escaumo, pamens pòu deveni un pichot aubre. Se destrìo tambèn de la sabino que si grano soun pu grosso (1 cm de diamètre en liogo de 0,5 cm). Lou chai es uno reliclo dóu tèms ounte fasié mai fre e pu se en Éuroupo (-10 000 an B.P.). Trachis forço lentamen.
Usanço :Soun bos s'apourridis quàsi pas talamen èi dur. Servié à faire de piquet, de cop que i'a de pichòti fusto, de moble o de pichòti besougno (porto-encèns).
Port : Aubret
Taio : 1,5 à 10 m
Fueio : aguio escaumo
Tipe bioulougico : Faneroufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Juniperus
Famiho : Cupressaceae
Ordre : Pinales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 5 à 10 mm
Flourido : Printems
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 400 à 1700 m
Aparado : Noun
Mars à mai
Liò : Roucaio
- Pendis roucaious
- Baus
Estànci : Mountagnard
Couroulougi : Mediterrano-Mountagnouso
Ref. sc. : Juniperus thurifera L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753